مهمترین تلاش برای یک تحول سیاسی-نظامی که مردم در سال هزار و سه صد و نود هفت هجری خورشیدی به آن خوشبین بودهاند، شکستن یخ در گفتوگوهای صلح با طالبان بوده است.
این تلاشها را الیس ویلس معاون وزیر خارجه امریکا در بخش جنوب آسیا و آسیای مرکزی با طالبان آغاز کرد و همزمان با جدی شدن این بحث، هفت ماه پیش واشنگتن زلمی خلیلزاد را همچون نمایندهاش برای مدیریت این گفتوگوها بر گزید.
او در نخستین سفراش به کابل، هر چند پیروزی روند صلح را یک کار دشوار گفت، اما از تلاشها برای شکستن بنبست جنگ در افغانستان امیدوار بود.
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان، گفت: «از تجربه که در عرصه بین المللی دارم و از آموزشهایی که دیدهام و روابطی که دارم در منطقه و دنیا برای رسیدن به این هدف از آنها استفاده میکنم.»
آقای خلیلزاد پس از مشورهها با سیاستگران و حکومت افغانستان وارد گفتوگوها با طالبان شد و نخستین دیداراش را با طالبان در ماه قوس در قطر آغاز کرد و چند بعد برای بار دوم در قطر باهم گفتوگو کردند.
اما در سومین دیداراش با طالبان در ماه جدی در شهر ابوظبی گفتوگوها جدیتر شدند و دو طرف روی نقشه راه این گفتوگوها به پیشرفتهایی دست یافتند؛ خروج نیروهای امریکایی و این که افغانستان در برابر هیچ کشوری تهدیدی نباشد به جدیترین بحثها میان دو طرف مبدل شد.
در دور چهارم در قطر نیز بحثها در این باره جدیتر شدند و دو طرف فیصله کردند که باید با بزرگان شان در این باره مشوره کنند.
اما در دور پنجم ملا غنی برادر نیز به قطر رفت و یک هیئت با صلاحیت گفتوگو کننده طالبان با امریکاییان وارد گفتوگو شدند و ظاهراً در باره چگونگی بیرون شدن نیروهای امریکایی از افغانستان و نیز این که افغانستان در برابر هیچ کشوری تهدیدی نباشد، به نتایجی دست یافتند.
ملا عبدالسلام ضعیف، سفیر دوره طالبان در اسلام آباد که تازه از پنجمین دور گفتوگوهای قطر برگشته است و به طالبان در این گفتوگوها مشورههایی داده است، در باره پیامدهای این گفتوگوهای نفسگیر و به گفته خودش بسیار حساس خوشبین به نظر میرسد.
ملا عبدالسلام ضعیف، سفیر دوره طالبان در اسلام آباد، گفت: «صلح اکنون تقریبا حتمی شده است و اعتماد سازی که نیاز بود باید شود، او هم تا حد زیادی به میان آمده است.»
نشست مسکو و نشستن سیاستگران افغانستان با نمایندهگان طالبان یکی از بحث برانگیزترین موضوعات دیگر در این روند بود، هرچند حکومت افغانستان بحثهای این نشست را غیر عملی گفته است، اما شرکت کنندهگان این نشست به این باور اند که نشست مسکو زمینهیی را فراهم ساخت که سیاستگران افغان و طالبان بیهیچ تشنجی پیامهای شان را به یک دیگر بفرستند.
وحید مژده، شرکت کننده نشست مسکو، گفت: «این نشست به سود صلح افغانستان بود و برای اولین بار بود که تعدادی از سیاست مداران افغانستان با طالبان در یک مجلس نشستند و مواضع شان را به یکدیگر بیان داشتند.»
اما ظاهرن به حاشیه راندن حکومت افغانستان از این همه گفتوگوها یکی از موارد ناخوشایند برای حکومت افغانستان بوده است. طالبان حضور نمایندهگان حکومت را در گفتوگوها میان امریکا و نمایندهگان این گروه نپذیرفتند و انتقادهای حکومت افغانستان از این گفتوگوها به جایی رسید که به تازهگی مشاور امنیت ملی رییس جمهور در سفری به امریکا گفت که زلمی خلیلزاد در تلاش ایجاد حکومت موقت است که خودش در راس آن قرار بگیرد و روند گفتوگوهای صلح میان امریکا و طالبان را غیر شفاف دانست.
قرار است که طالبان و سیاستگران افغان و احتمالا نمایندهگان حکومت افغانستان در بیست و چهارم ماه اپریل روی موارد چون آتشبس، چگونگی نظام کشور و موارد دیگر داخلی کشور بحث کنند. این نشست همزمان شده است با آغاز فصل جنگ در افغانستان، دیده شود که آیا در این سال میدانهای جنگ به میدانهای صلح مبدل خواهد شد؟