رأیدهی در انتخاباتهای ریاستجمهوری و پارلمانی ترکیه، روز یکشنبه (۳سرطان) آغاز شد و در این انتخابات، مردم برای انتخاب ۶۰۰عضو پارلمان این کشور، نیز رأی میدهند.
این انتخاباتها، همهپرسییی دربارۀ کارکردهای پانزدهساله رجبطیب اردوغان بهشمار میرود.
قدرت پانزدهساله رجبطیب اردوغان، روز یکشنبه با چالشی روبهرو خواهد بود که خود او خواستار زودترآمدن آن شدهاست.
در انتخاباتهای ریاستجمهوری و پارلمانی ترکیه، اردوغان با ششنامزد ریاستجمهوری و سهحزب بزرگ و احزاب کوچک دیگر رقابت خواهد کرد.
دراینمیان، وضع اقتصاد، جنگ ترکیه در سوریه، برخورد حکومت اردوغان در برابر رسانهها و مخالفان دولت و روابط این کشور با غرب، از شاخصهای مهم رایدهی بهشمار میروند.
آگاهان میگویند که برای نخستینبار، مخالفان رجبطیب اردوغان ائتلاف نامرئییی را تشکیل دادهاند که میتواند زنگ خطری برای رییسجمهور این کشور باشد.
شهروندان ترکیه روز یکشنبه به پای صندوقهای رای میروند تا با رأیدهی در دوانتخابات پارلمانی و ریاستجمهوری، سرنوشت این کشور را تعیین کنند.
اما پرسش این است که آیا ترکیه راهی را که اردوغان برگزیدهاست و در این پانزده سال پیمودهاست، ادامه خواهد داد و یا مسیر دیگری را بر خواهد گزید؟
آقای اردوغان خودش به برگزاری انتخاباتهای زودهنگام پارلمانی و ریاستجمهوری دستور داد و اکنون مخالفانش میخواهند که مانع دستیابی دوبارهی او به قدرت برای پنجسال دیگر شوند.
سنان اولگن، رییس مرکز مطالعات اقتصاد و سیاست خارجی ترکیه، در این باره گفت: «اینان مخالفانی استند که بهگونهی بنیادی شگوفا شدهاند و جان تازه گرفتهاند. سهنامزد که یکیاز آنان در زندان است و دو نامزد دیگر، محرم اینجه از حزب جمهوریخواه مردم و مرال اکشنر، نامزد حزب تازهتأسیس خوب، پیکارهای انتخاباتی موفقی داشتهاند. از همینرو برای رییسجمهور اردوغان دشوار است که پساز عملکرد خوب مخالفانش نسبت به سالهای گذشته، آرای بیشتری بهدست آرد.»
یکیاز مهمترین رقیبان او در انتخابات ریاستجمهوری، محرم اینجه است که جرأت انتقاد صریح از اردوغان را داشتهاست.
محرم اینجه، نامزد انتخابات ریاستجمهوری ترکیه، گفت: «در ریاستجمهوری من، والیها از من نخواهند بود. والیها از مردم و از این کشور خواهند بود. هیچتعصبی وجود نخواهد داشت. ما برای بهبود اقتصاد و بهبود وضع کودکان کار خواهیم کرد.»
محرم اینجه توانستهاست که شهرت ازدسترفتهی حزب جمهوریخواه مردم را به این حزب بازگرداند و حتا حمایت برخیاز احزاب کوچکتر را نیز بهدست آرد.
شرهات گوینچ، استاد دانشگاه قادر خاص، گفت: «محرم اینجه، ستاره تازه سیاست ترکیه است. او با مردم پیوندهای خوبی برقرار میسازد و بهعلت گذشته آرامش، مردم به او انس میگیرند. او بسیار خوب گپ میزند و عقبنشینی نمیکند. او توجه مردم را جلب کردهاست و مقداری از توجه را از اردوغان دور ساختهاست.»
هلیل برکای توسونلو، عضو حزب جمهوریخواه مردم، نیز گفت: «اگر اینجه برنده شود، ما در ترکیه یی زندگی خواهیم کرد که عادلتر، آزادتر و پُرمرفهتر است و عدالت در آن حاکم است. ما به این باور داریم و همین ارزشها به ما انگیزه میدهند.»
نامزد مهم دیگریکه زمانی وزیر داخله اردوغان بود؛ اما اکنون به یکی از مخالفان سرسخت او مبدل شدهاست مرال اکشنر است.
او هم توانستهاست در میان مردم ترکیه بهویژه جوانان، هواداران بسیاری بیابد.
مرال اکشنر، نامزد انتخابات ریاستجمهوری ترکیه، گفت: «راهمان، ایجاد دموکراسی مطلق با تمامی بنیادها و قواعد آن است.»
محمود کپتان، هوادار حزب خوب، گفت: «انتظار دارم هنگامیکه مرال اکشنر برنده انتخابات شود، پیشاز همهچیز حاکمیت قانون و عدالت را برقرار بسازد، انتظار دارم که اشتغالزایی شود و مردم بیتعصب به کار دسترسی داشته باشند و جامعه قطبی نباشد. انتظار دارم که آزادی بیان باشد و همگی مساویانه زندگی کنند.»
حزب خوب مربوط به بانو اکشنر هم از احزاب پیشتاز انتخابات پارلمانی شناخته میشود.
سنان اولگن، رییس مرکز مطالعات اقتصاد و سیاست خارجی ترکیه، گفت: «حزب خوب تأسیس شدهاست تا خلایی را که پساز سال ۲۰۰۲میلادی در سیاست ترکیه رونما شدهاست، پُر کند. ازآنهنگام بهاینسو، حزب عدالت و توسعه تمامی سیاست را در اختیار داشتهاست. اما اکنون حزب خوب میخواهد که رأیهای مردم را بهدست آرد. هرچند این حزب همین ششماه پیش تأسیس شدهاست، اما در نظرسنجیها بیشاز دهدرصد رأی گرفتهاست. این حزب در برابر برتری حزب عدالت و توسعه یک تهدید است.»
یک نامزد مهم دیگر این انتخابات، صلاحالدین دمیرتاش از حزب دموکراتیک خلقها است که اکنون در زندان است.
آقای دمیرتاش پیکارهای انتخاباتیاش را از زندان بهپیش میبرد. او از رهگذر قانونی اجازه اینکار را دارد زیرا هنوز دادگاه در بارهی او حکمی ندادهاست.
متین بیازتاش، هوادار حزب دموکراتیک خلقها، گفت: «حزب دموکراتیک خلقها آواز مردمان گونهگون با هویتهای متفاوت است. آوازهای دیگر پارلمان همسان استند و آواز این حزب متفاوت است.»
سنان اولگن، رییس مرکز مطالعات اقتصاد و سیاست خارجی ترکیه، گفت: «حزب دمیرتاش هم از رهگذر تقسیم آرا، یک حزب مهم است. زیرا این حزب شانس بهدستآوردن اکثریت را در پارلمان دارد که این کار تغییر بزرگی در سیاست ترکیه خواهد بود.»
این انتخاباتها در حالی برگزار میشوند که در ترکیه هنوزهم حالت اضطرار برقرار است.
پساز کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶میلادی در ترکیه، حالت اضطرار چندینبار تمدید شدهاست.