اگر طالبان با پیوستن به روند صلح، در نظام آینده کشور سهم بگیرند در مقایسه با دو دهه پیش مردم تا چه اندازه گواه تغییر کارنامه‌های این گروه خواهند بود؟
بسیاری از شهروندان کشور، نگران استند که با شرکت طالبان در نظام آینده دست‌آوردهای نزدیک به دودهه اخیر، به ویژه در بخش زنان، به خطر خواهند افتاد.
شماری از شهروندان کشور، امروز برای دومین بار در یک نشست در پایتخت در پیوند با آنچه که نگرانی‌ها از چگونگی گفت‌وگوهای صلح با طالبان و جایگاه دست‌آوردهای نزدیک به دو دهه اخیر در این روند، دانسته می‌شود، گرد هم آمدند.
نگینه یاری، یکی از کسانی است که می‌گوید نگران است مبادا پیشرفت‌های این دو دهه در بخش زنان، قربانی روند صلح شوند.
وی عضو نهادی است که در حدود یک سال است، با راه اندازی برنامه‌های فرهنگی در بخش تأمین صلح در کشور، فعالیت می‌کند: «فعالیت‌های مدنی‌یی که صورت گرفته اند، به خاطر مشارکت زنان در تمام بخش‌ها، این نباید نادیده گرفته شود و زنان باید در این پروسه دخیل باشند.»
عبدالله احمدی، فعال جامعه مدنی نیز گفت: «صلحی که در یک فضای کاملاً روشن، واضیح، شفاف صورت بگیرد؛ به این خاطر تا کنون پروسه‌یی که پیش رفته و کارهایی که جریان داشته، مشارکت جامعه مدنی نبوده است.»
هفته هاست که در هر بخشی از کشور مردم تحولات روزانه را در روند صلح به دقت دنبال می‌کنند.
واجد روحانی، باشندۀ ولایت هرات است. او در بارۀ گفت‌وگوهای صلح چنین دیدگاهی دارد: «امیدوارم تلاش‌های صلح که هم اکنون جریان دارند، به نتیجه یی منجر بشوند.»
نجیب مرزبان، باشندۀ دیگر هرات نیز گفت: «طالبان به میز مذاکره آمده و با حکومت یک جا بشوند و در ساختار حکومت و نظام سهم بگیرند.»
در بخش‌هایی از کشور به نتایج احتمالی تلاش‌های صلح، بیشتر می‌توان خوشبینی را یافت.
رووف، باشندۀ ولایت هلمند می‌گوید نسبت به گفت‌وگوهای صلح و آمدن طالبان خوشبین است: «فکر می‌کنم طالبان اکنون به قانون اساسی و آنچه که در قانون آمده است، گردن می‌نهند.»
سیدگُل، باشندۀ دیگر هلمند نیز با رووف هم‌نظر است: «صلح خودش به همین معنی است که در این جا هر مخالفتی از میان می رود و چیزی به میان نمی‌آید که به زیان مردم باشد.»
و اما، خط سرخ‌هایی هم استند که باشنده‌گان بخش‌هایی از کشور در گفت‌وگوهای صلح با طالبان اولویت دهی به آن‌ها را لازم می‌دانند.
رمزیه جهش، فعال حقوق زن در این باره گفت: «آنچه را که به عنوان دست‌آورد در این چند دهه اخیر داشتیم، اگر این زیرسوال برود یا پایمال شود، یقیناً که ما به هیچ وجه، خوشبین به حضوریابی شان نیستیم.»
سمیع الله سیحون، فعال جامعه مدنی نیز افزود: «مهم‌ترین مساله این است که گروه طالبان، یک صدایی در میان شان وجود ندارد و با آن پیشرفت‌های اساسی (مخالف اند) که نظام جمهوری و انتخابات را نمی پذیرند، آزادی بیان را نمی پذیرند، حقوق زنان را نمی پذیرند.»
با این حال، طالبان می‌گویند که در دورۀ حاکمیت شان، هرج و مرج‌ها در کشور، آنان را وامی‌داشت که برای ادارۀ آن اوضاع عملکردهای سخت گیرانه داشته باشند.
یک سخن‌گوی این گروه، تأکید می‌ورزد که طالبان از رویدادهای دو دهه اخیر، تجربه گرفته اند و اگر بار دیگر مشمول نظام کشور باشند، در برخورد با همه جهت‌ها از شفقت و مرحمت کار خواهند گرفت.